Advances in Clinical and Experimental Medicine

Title abbreviation: Adv Clin Exp Med
JCR Impact Factor (IF) – 1.736
5-Year Impact Factor – 2.135
Index Copernicus  – 168.52
MEiN – 70 pts

ISSN 1899–5276 (print)
ISSN 2451-2680 (online)
Periodicity – monthly

Download original text (EN)

Advances in Clinical and Experimental Medicine

2012, vol. 21, nr 5, September-October, p. 645–652

Publication type: original article

Language: English

The Effect of Menopause on Bone Tissue in Former Swimmers and in Non-Athletes

Wpływ menopauzy na jakość tkanki kostnej u byłych pływaczek i kobiet nieuprawiających sportu w przeszłości

Anna Czeczuk1,A,B,C,D,E,F, Elżbieta Huk-Wieliczuk1,C,D,E,F, Agnieszka Michalska2,C,D,E,F, Dorota Bylina2,C,D,E,F, Jarosław Sołtan3,C,D,E,F, Zofia Dzięcioł4,D,E,F

1 Physical Education Department, Faculty of Physical Education in Biala Podlaska, Poland

2 Department of Anatomy and Physiology, Faculty of Physical Education in Biala Podlaska, Poland

3 Foreign Languages Department, Faculty of Physical Education in Biala Podlaska, Poland

4 Rehabilitation Department, Medical University in Bialystok, Poland

Abstract

Background. An increased loss of bone density during the first years after menopause induces osteoporosis.
Objectives. The aim of the research presented in this paper was to ascertain the difference in the rate of involutional changes in bone tissue in former athletes and in non-athletes of the same age.
Material and Methods. The research involved 18 former swimmers and 18 females of similar age who had never practiced sports. The subjects were subdivided into two subgroups: Subgroup I had been post-menopausal for ≤ 5 years, and Subgroup II for > 5 years; this was done to assess bone mineral content relative to the length of the postmenopausal time period. Bone mineral content (BMC) and bone mineral density (BMD) were measured in lumbar vertebrae by dual-emission X-ray absorptiometry (DXA). Bone strength was measured in the heel using the bone stiffness index. Each subject was examined twice, with a one-year period in between. A diagnostic questionnaire was used to compile date on the subjects’ physical activity and their gonad functioning. Dietary habits (calcium intake) were established by three interviews and the Dieta 4.0 computer program.
Results. Anthropometric features did not differentiate the subjects in the subgroups. Former athletes in both subgroups spent off-work time on physical activities significantly more frequently. In both groups, calcium intake was sufficient and did not exceed ¾ of the daily norm. A higher calcium intake was found in former athletes compared to non-athletes. The subjects in Subgroup I had significantly greater BMC and BMD than those in Subgroup II. In Subgroup I, the second examination showed somewhat lower reductions in BMC and BMD among the former athletes than among the non-athletes. In Subgroup II, BMC and BMD increased somewhat among the former athletes, while non-significant reductions were observed in the BMC and BMD of the non-athletes. All the subjects undertook pharmacologic treatment after the first examination, which caused improvement of bone parameters in the second examination.
Conclusion. The rate of bone mass loss in former athletes proved to be consistent with the involutional process and similar to that of non-athletes. The reduced BMD in the lumbar vertebrae of 22% of the women in the study demonstrates the need for regular densitometric examinations in postmenopausal females.

Streszczenie

Wprowadzenie. W czasie wczesnej menopauzy następuje gwałtowna utrata wapnia w kościach, co wywołuje osteoporozę.
Cel pracy. Ocena tempa zmian inwolucyjnych tkanki kostnej u byłych sportsmenek, będących we wczesnym i późnym okresie postmenopauzalnym.
Materiał i metody. Badaniami objęto 18 byłych pływaczek w wieku 50–62 lat oraz grupę 18 kobiet w analogicznym wieku nieuprawiających sportu w przeszłości. W celu analizy parametrów tkanki kostnej w zależności od okresu po menopauzie grupę zbadanych kobiet podzielono na dwie podgrupy: podgrupę I – okres po menopauzie ≤ 5 lat i podgrupę II – okres po menopauzalny > 5 lat. Zawartość minerału w kości (BMC) i średnią gęstość kości (BMD) oznaczono w odcinku lędźwiowym kręgosłupa metodą DEXA. Wytrzymałość kości oszacowano współczynnikiem Stiffness w kości piętowej metodą ultrasonograficzną. Dane dotyczące aktywności fizycznej i funkcji gonad w przeszłości oraz stosowania hormonalnej terapii zastępczej, zbierano metodą sondażu diagnostycznego. Obecny sposób żywienia (podaż wapnia) oszacowano za pomocą programu Dieta 4.0.
Wyniki. Parametry antropometryczne nie różnicowały kobiet w obu podgrupach. Byłe pływaczki znacznie więcej czasu poświęcały w ciągu tygodnia na rekreację fizyczną. Średnie spożycie wapnia nie przekraczało 75% dziennego zapotrzebowania (AI). Kobiety, u których od ostatniej miesiączki upłynęło mniej niż 5 lat, miały znamiennie większą mineralizację i gęstość kości (p < 0,05) w porównaniu do kobiet, u których upłynęło więcej niż 5 lat. Po upływie roku u pań będących 5 lub mniej lat po menopauzie nastąpił spadek BMC i BMD. U kobiet powyżej 5 lat po menopauzie wzrosły średnie wartości BMC i BMD w granicach 1,8% – byłe pływaczki i 0,4% – grupa odniesienia. U 4 byłych pływaczek i 4 kobiet z grupy odniesienia w obu badaniach wykazano zmniejszoną w stosunku do normy gęstość mineralną kości.
Wnioski. Tempo utraty masy kostnej byłych pływaczek nie odbiega od tempa stwierdzonego w grupie odniesienia. Stwierdzenie zmniejszonej gęstości kości u 22% byłych zawodniczek i 22% kobiet z grupy odniesienia wskazuje na potrzebę systematycznych badań densytometrycznych po menopauzie.

Key words

female athletes, bone mineral content, bone mineral density, bone tissue involution, postmenopausal osteoporosis

Słowa kluczowe

sportsmenki, mineralizacja kości, gęstość kości, inwolucja tkanki kostnej, osteoporoza pomenopauzalna

References (28)

  1. Riggs B, Spelsberg T: Oestrogen and bone. Raport of Fourth International Symposium. Hong Kong 1993, 8–9.
  2. Uhrynowska-Tyszkiewicz J, Kamińska A: Mechanizm działania niektórych hormonów na proces przebudowy tkanki kostnej. Terapia 2002, 6, 5–12.
  3. Czerwiński E, Kukiełka R, Strzępek J: Patogeneza, diagnostyka osteoporozy. Med. Sport 1999, 3 (Suppl. 2), 9–17.
  4. Warenik-Szymankiewicz A, Słopień A, Męczekalski B: Menopauza i jej wpływ na osteoporozę. Twój Mag Med 2004, 2(137), 14–24.
  5. Krasomski G: Współczesne poglądy na stosowanie terapii zastępczej u kobiet po menopauzie. Gin Pol 1995, 66(1), 28–31.
  6. Dębski R: Substytucja hormonalna w okresie pomenopauzalnym. Nowa Med 1995, 2(8), 64–66.
  7. Leszczyński P: Zasady postępowania diagnostycznego I terapeutycznego w osteoporozie u progu XXI wieku. Osteoporoza – Biuletyn Informacyjny Wielkopolskiego Kolegium Osteoporozy 2001, 1, 3–4.
  8. Rosen CJ: Osteoproza. Zasady rozpoznania i leczenia. Springer PWN, Warszawa 1998.
  9. Melton LJ, Atkinson EJ, O’Fallon WM, Wahner HW, Riggs BL: Long-term fracture production by bone mineral assessed at different skeletal sites. J Bone Miner Res 1993, 8, 1227–1234.
  10. Olszyński WP: Wyniki stosowania aldronianu disodowego w leczeniu osteoporozy. Gerontol Pol 2000, 8(4), 1–6.
  11. Horst-Sikorska W, Marcinkowska M: Osteoporotyczne złamania kostne – profilaktyka, leczenie, rehabilitacja. Terapia 2005, 2(162), 37–40.
  12. Anderson JB: The impost and role of physical activity in skeletal development. How exercise may counter low calcium intake. Am J Nutr 2000, 71, 1384–1385.
  13. Chmielewski D: Zapobieganie osteoporozie. Twój Mag Med 2004, 2(137), 25–32.
  14. Czeczuk A, Dmitruk A, Popławska H: Effect of calcium intake on bone parameters in women training and nottraining in the past being in the postmenopausal period. Med Sport 2006, 10(3), 81–84.
  15. Melendez-Ortega A: Osteoporosis, falls and exercise. Eur Rev Aging Phys Act 2007, 4, 61–70.
  16. Durnin JVGA, Womersley J: Body fat assessed from total body density and its estimation from skinfold thickness: measurements on 481 men and women aged from 16 to 72 years. Br J Nutr 1974, 32, 77–97.
  17. Jarosz M, Bułhak-Jachymczyk B: Normy żywienia człowieka. PZWL, Warszawa 2008.
  18. Ferguson GF, Takane Y: Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice. PWN, Warszawa 1993.
  19. Badurski JE: Zasady diagnostyki osteoporozy i ryzyka złamań oraz leczenia farmakologicznego. Post Osteoartrol 2001, 12, Supl. 1, 146.
  20. Skałba P: Endokrynologia ginekologiczna. PZWL, Warszawa 1993.
  21. Sawicki A: Charakterystyka szczegółowa leków i metod leczenia osteoporozy. In: Osteoporoza. Eds.: Badurski J, Sawicki A, Boczoń S, Osteoprint, Białystok 1994.
  22. Cauley JA, Seeley DG, Enstrud K, Ettinger B, Black D, Cummings SR: For the study of osteoporosis fractures research group. Estrogen replacement therapy and fractures in older women. Ann Int Med 1995, 122, 9–16.
  23. Fehling PC, Alekel L, Clasey J, Rector A, Stillman RJ: A comparison of bone mineral densities among female athletes in impact loading and active loading sorts. Bone 1995, 17(3), 205–210.
  24. Kanis JA: The use of calcium in management of osteoporosis. Bone 1999, 24, 274–290.
  25. Goddard D, Kleerekoper M: Epidemiologia osteoporozy. Med Dypl 1999, 8(3), 22–30.
  26. Siris ES, Miler PD, Barret-Connor E, Faulkner KG, Wehren LE, Abbot TA, Berger ML, Santora AC, Sherwood LM: Występowanie nierozpoznanej małej gęstości mineralnej tkanki kostnej oraz związanych z nią złamań kości u kobiet po menopauzie. JAMA 2002, 4(2), 119–127.
  27. Hoszowski K, Gawron J, Korczyk P, Grabski T, Jędrzejewska-Korczyk J, Markiewicz J, Lorenc RS: Analiza czynników ryzyka i częstości występowania osteoporozy kręgosłupa w próbie populacyjnej mieszkańców Warszawy powyżej 50. roku życia. Pol Tyg Lek 1993, 48 (Suppl. 3), 31–35.
  28. Spaczyński M: Osteoporoza jako powikłanie leczenia w różnych chorobach nowotworowych. Osteoporoza – Biuletyn Informacyjny Wielkopolskiego Kolegium Osteoporozy 2003, 5, 11–12.
© Wroclaw Medical University