Abstract

Background. Knowledge is an essential element of treatment which allows patients to take care of themselves, to undertake every day activities and to make decisions essential from the point of view of health. A patient suffering from rheumatoid arthritis needs support, assistance from his family and from medical staff. It depends on him how much the disease will change his life and how he will cope with all the problems related to the psychological, physical and social aspects of life. Each patient should know what his disease is. If he does not receive this information from the qualified staff, he will try to find some information from different sources and then the information may be incomplete and may provoke negative reactions which will make the process of treatment more difficult.
Objectives. Defining the source of the patient’s knowledge about his disease and the role and tasks of health education in transferring knowledge to the patient and in building his attitude to the treatment. Increasing participation of a therapeutic team in health education in order to propagate the awareness and need of prevention and physical effort for bringing back normal state of health.
Material and Methods. The subject of studies included 270 people with rheumatoid arthritis. The patients examined were treated in the Clinic of Rheumatology and Internal Diseases of the University of Wrocław since 1st February, 2010 till 15th February, 2011. A self-made questionnaire was used for studies, aimed at obtaining basic information about patients with a diagnosed rheumatoid arthritis. Statistical calculations were made with package Statistica 9 PL. Tests on essentiality of differences were calculated with T-Student test for quantitative data and c2 test for qualitative data. Abroad, the level of significance was a value of 0.05.
Results. The examined patients were divided into 2 groups according to gender. These groups were similar in respect of age, place of residence, professional activity, working time and co-existing diseases excluding osteoporosis which was more frequent in women. A higher level of education was represented by women who were single or widowed or suffered from rheumatoid arthritis for a longer time than men. In women there were more frequent cases of rheumatoid arthritis in the family. In the group of men there were more patients smoking cigarettes and among the smokers they smoked more than women. Women more often realized preventive procedures such as: regular taking medicines, gymnastics and healthy diet.
Conclusion. The condition of knowledge of women on their own disease is definitely higher and relatively high. It was revealed that the interest in obtaining information on the disease is higher in people with higher education both in women and men. Independently of the age, the main source of knowledge on the disease is a doctor, physiotherapist or a nurse. Educational deficiency in therapeutic teams was revealed, which indicates the necessity of developing information programmes and of running trainings, talks aiming at increasing knowledge on rheumatoid arthritis among patients.

Streszczenie

Wprowadzenie. Wiedza jest niezbędnym elementem leczenia, który pozwala chorym troszczyć się o siebie, podejmując codzienne czynności i ważne z punktu widzenia ochrony zdrowia decyzje. Chory cierpiący na reumatoidalne zapalenie stawów potrzebuje wsparcia, opieki ze strony osób najbliższych i personelu medycznego. To przede wszystkim od chorego zależy, jak bardzo pozwoli chorobie zmienić swoje życie i w jaki sposób upora się z problemami w wymiarze psychicznym, fizycznym i społecznym, które niesie za sobą choroba. Każdy chory powinien wiedzieć, na czym polega jego schorzenie. Jeżeli nie otrzyma tych informacji od wykwalifikowanego personelu, to będzie usiłował ich poszukiwać u innych źródeł, a wówczas mogą być one niekompletne i wywoływać negatywne zachowania, które utrudnią proces leczenia.
Cel pracy. Określenie źródła wiedzy pacjentów na temat swojej choroby oraz roli i zadań edukacji zdrowotnej z zakresu przekazywania wiedzy i przekształcania postaw chorego wobec leczenia. Zwiększenie udziału zespołu terapeutycznego w wychowaniu zdrowotnym w celu uświadomienia potrzeby i znaczenia profilaktyki oraz wysiłku fizycznego w przywracaniu prawidłowego stanu zdrowia.
Materiał i metody. Przedmiot badań stanowił materiał obejmujący 270 osób, u których zdiagnozowano reumatoidalne zapalenie stawów. W tej grupie było 195 kobiet (77,22%) w wieku 20–90 lat i 75 mężczyzn (27,78%) wieku 23–85 lat. Badani byli leczeni w Klinice Reumatologii i Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu w okresie od 1.02.2010 do 15.02.2011. Do przeprowadzenia badań, mających na celu uzyskanie podstawowych informacji o pacjencie ze zdiagnozowanym reumatoidalnym zapaleniem stawów, jego poziomie wiedzy wykorzystano ankietę autorską. Obliczenia statystyczne zostały przeprowadzone za pomocą pakietu Statistica 9 PL. Testy istotności różnic zostały obliczone za pomocą testów T-Studenta dla danych ilościowych oraz testów χ2 dla danych jakościowych. Za granicę poziomu istotności przyjęto wartość 0,05.
Wyniki. Osoby badane podzielono na 2 grupy w zależności od płci. Grupy te były jednorodne pod względem wieku, miejsca zamieszkania, aktywności zawodowej, czasu pracy i chorób współistniejących z wyjątkiem osteoporozy, którą częściej stwierdzano u kobiet. Wyższy poziom wykształcenia posiadały kobiety, częściej były stanu wolnego lub owdowiałe oraz dłużej chorowały na reumatoidalne zapalenie stawów niż mężczyźni. U kobiet częściej występowało reumatoidalne zapalenie stawów w rodzinie. Kobiety częściej realizowały zabiegi profilaktyczne, m.in.: regularne przyjmowanie leków, gimnastyka oraz zdrowe odżywianie się.
Wnioski. Stan wiedzy kobiet na temat własnej choroby jest zdecydowanie lepszy i utrzymuje się na poziomie wysokim. Wykazano, że zainteresowanie informacją dotyczącą choroby jest większe w grupie zarówno kobiet, jak i mężczyzn z wykształceniem wyższym. Niezależnie od wieku głównym źródłem wiedzy o schorzeniu jest lekarz, fizjoterapeuta oraz pielęgniarka. Wykazano deficyt edukacyjny ze strony zespołu terapeutycznego, co wskazuje na konieczność opracowywania programów informacyjnych oraz przeprowadzania szkoleń, pogadanek, których celem będzie podniesienie poziomu wiedzy wśród pacjentów na temat reumatoidalnego zapalenia stawów.