Advances in Clinical and Experimental Medicine

Title abbreviation: Adv Clin Exp Med
JCR Impact Factor (IF) – 2.1 (5-Year IF – 2.0)
Journal Citation Indicator (JCI) (2023) – 0.4
Scopus CiteScore – 3.7 (CiteScore Tracker 3.3)
Index Copernicus  – 161.11; MNiSW – 70 pts

ISSN 1899–5276 (print)
ISSN 2451-2680 (online)
Periodicity – monthly

Download original text (EN)

Advances in Clinical and Experimental Medicine

2011, vol. 20, nr 4, July-August, p. 431–440

Publication type: original article

Language: English

Echocardiographic Indices in Hemodialysis Patients in a Six-Month Observation

Wskaźniki echokardiograficzne u hemodializowanych chorych w obserwacji 6-miesięcznej

Alicja E. Grzegorzewska1,, Aniela Ratajewska2,, Agnieszka Wiesiołowska3,

1 Department and Clinic of Nephrology, Transplantology and Internal Diseases, Poznan University of Medical Sciences, Poznań, Poland

2 International Dialysis Center, Rawicz Branch, Cardiology Outpatient Clinic of the Rawicz District Hospital, Rawicz, Poland

3 Department of Computer Science and Statistics, Poznan University of Medical Sciences, Poland

Abstract

Background. Cardiovascular diseases are the leading cause of premature mortality and disability of dialyzed patients. Generally, in the course of hemodialysis (HD) treatment, the prevalence and severity of left ventricular dysfunction (LVD) increase.
Objectives. To investigate changes in echocardiographic parameters that could be early signs of the development or further deterioration of LVD in HD patients.
Material and Methods. Echocardiography (two-dimensional, pulsed wave, continuous wave and tissue Doppler) was performed on 48 patients before and after HD sessions at the beginning of the study and after 6 months of HD treatment using Pro-Sound 4000 (Aloka, Japan). HD adequacy and laboratory parameters were evaluated. Unfavorable differences in the echocardiographic parameters of patients without changes in classification of left ventricular function over the study period were assumed to be early predictors for the development or deterioration of LVD.
Results. In 31 patients, left ventricular function remained stable, in 12 it deteriorated and in 5 it improved. In the patients with stable function, left atrial (LA) diameter and area were greater before HD sessions, and the differences induced by HD sessions in left atrial and right atrial (RA) diameters were significantly greater at the end of the study than at the beginning (p < 0.05). The ultrafiltration volume (2155 ± 926 mL vs. 2177 ± 952 mL, p = 0.666) and inferior vena cava diameter (22.8 ± 2.6 mm vs. 22.7 ± 2.9 mm, p = 0.764) were not different at the beginning and at the end of the study. Differences in LA and RA diameters (among others) were also noted in 12 patients who showed a worsening in their left ventricular function classification.
Conclusion. Increasing atrial diameters under comparable hypervolemic conditions before HD sessions may be considered an early predictive sign of deterioration of left ventricular function in HD patients.

Streszczenie

Wprowadzenie. Choroby sercowo-naczyniowe są główną przyczyną przedwczesnej śmiertelności i inwalidztwa dializowanych chorych. W czasie leczenia hemodializą (HD) zwiększa się rozpowszechnienie i ciężkość zaburzeń czynności mięśnia sercowego lewej komory (LVD).
Cel pracy. Pokazanie zmian w parametrach echokardiograficznych, które mogą być wczesnymi oznakami rozwoju lub progresji istniejącej LVD u chorych leczonych powtarzaną HD.
Materiał i metody. Badanie echokardiograficzne (dwuwymiarowe, fali pulsacyjnej, fali ciągłej, Dopplera tkankowego) wykonano u 48 chorych przed zabiegiem HD i po nim na początku i końcu (po 6 miesiącach leczenia HD) okresu badawczego, używając aparatu Pro-Sound 4000 (Aloka, Japonia). Oceniano adekwatność HD i wskaźniki laboratoryjne. Niekorzystne zmiany w parametrach echokardiograficznych, występujące u chorych bez towarzyszących zmian w klasyfikacji czynności lewej komory w ciągu okresu badawczego, uznano za wczesne predyktory rozwoju lub pogorszenia LVD.
Wyniki. U 31 chorych czynność lewej komory pozostała niezmieniona, u 12 się pogorszyła, a u 5 poprawiła. U chorych ze stabilną czynnością wymiar lewego przedsionka (LA) i pole LA były większe przed zabiegiem HD, a wywołane zabiegiem HD różnice w wymiarach LA i prawego przedsionka (RA) były znamiennie (p < 0,05) większe na końcu w porównaniu z odpowiednimi wynikami na początku okresu badawczego. Objętość ultrafiltracji (2155 ± 926 mL vs 2177 ± 952 mL, p = 0,666) i wymiar żyły głównej dolnej (22,8 ± 2.6 mm vs 22,7 ± 2,9 mm, p = 0,764) nie różniły się na początku i końcu badania. Różnice w wymiarach LA i RA (wśród innych) wykazano także u 12 chorych, u których stwierdzono pogorszenie w klasyfikacji czynności lewej komory.
Wnioski. Zwiększające się wymiary przedsionków serca przed zabiegiem HD w warunkach porównywalnej hiperwolemii można rozważać jako wczesne wskaźniki pogarszania się czynności lewej komory mięśnia sercowego u chorych leczonych HD.

Key words

echocardiography, hemodialysis adequacy, left ventricular dysfunction, residual urine volume, ultrafiltration

Słowa kluczowe

echokardiografia, adekwatność hemodializy, zaburzenie czynności lewej komory mięśnia sercowego, resztkowa objętość moczu, ultrafiltracja

References (26)

  1. Foley RN, Parfrey PS, Sarnak MJ: Clinical epidemiology of cardiovascular disease in chronic renal disease. Am J Kidney Dis 1998, 32 Suppl 3, 112–119.
  2. Feigenbaum H: Echocardiography. Lea and Febiger, Philadelphia 1994, 5th ed.
  3. Rakowski H, Appleton C, Chan KL, Dumesnil JG, Honos G, Jue J, Koilpillai C, Lepage S, Martin RP, Mercier LA, O’Kelly B, Prieur T, Sanfilippo A, Sasson Z, Alvarez N, Pruitt R, Thompson C, Tomlinson C: Canadian consensus recommendations for the measurement and reporting of diastolic dysfunction by echocardiography: from the Investigators of Consensus on Diastolic Dysfunction by Echocardiography. J Am Soc Echocardiogr 1996, 9, 736–760.
  4. Dorosz JL, Lehmann KG, Stratton JR: Compartion of tissue Doppler and propagation velocity to invasive measures for measuring left ventricular filling pressures. Am J Cardiol 2005, 95, 1017–1020.
  5. Sengupta PP, Mohan JC, Mehta V, Arora R, Pandian NG, Khandheria BK: Accuracy and pitfalls of early diastolic motion of the mitral annulus for diagnosing constrictive pericarditis by tissue Doppler imaging. Am J Cardiol 2004, 93, 886–890.
  6. Sohn DW, Chai IH, Lee DJ, Kim HC, Kim HS, Oh BH, Lee MM, Park YB, Choi YS, Seo JD, Lee YW: Assessment of mitral annulus velocity by Doppler tissue imaging in the evaluation of left ventricular diastolic function. J Am Coll Cardiol 1997, 30, 474–480.
  7. Grzegorzewska AE, Ratajewska A, Wiesiołowska A: Factors influencing the tissue Doppler echocardiography indices of systolic and diastolic function of left myocardial ventricle in patients treated with intermittent hemodialysis. Adv Clin Exp Med 2010, 19, 469–480.
  8. Vahanian A, Baumgartner H, Bax J, Butchart E, Dion R, Filippatos G, Flachskampf F, Hall R, Iung B, Kasprzak J, Nataf P, Tornos P, Torracca L, Wenink A: Guidelines on the management of valvular heart disease. The Task Force on the Management of Valvular Heart Disease of the European Society of Cardiology. Eur Heart J 2007, 28, 230–268.
  9. Marantz PR, Tobin JN, Wassertheil-Smoller S, Steingart RM, Wexler JP, Budner N, Lense L, Wachspress J: The relationship between left ventricular systolic function and congestive heart failure diagnosed by clinical criteria. Circulation 1988, 77, 607–612.
  10. The Criteria Committee for the New York Heart Association. Nomenclature and Criteria for Diagnosis of Diseases of the Heart and Great Vessels. Little, Brown & Co, Boston 1994, 9th ed.
  11. Daugirdas JT, Schneditz D: Overestimation of hemodialysis dose (delta Kt/V) depends on dialysis efficiency (Kt/V) by regional blood flow and conventional 2-pool urea kinetic analyses. ASAIO J 1995, 41, 719–724.
  12. Daugirdas JT: Second generation logarithmic estimates of single-pool variable volume Kt/V: An analysis of error. J Am Soc Nephrol 1993, 4, 1205–1213.
  13. Bella JN, Palmieri V, Roman MJ, Liu JE, Welty TK, Lee ET, Fabsitz RR, Howard BV, Devereux RB: Mitral ratio of peak early to late diastolic filling velosity as a predictor of mortality in middle – aged elderly adults: the Strong Heart Study. Circulation 2002, 105, 1928–1933.
  14. Klein AL, Tajik AJ: Doppler assessment of pulmonary venous flow in healthy subjects and patients with heart disease. J Am Soc Echocardiogr 1991, 4, 379–392.
  15. Rossvoll O, Hatle LK: Pulmonary venous flow velocities recorded by transthoracic Doppler, relations to LV diastolic pressures. J Am Coll Cardiol 1993, 21, 1687–1696.
  16. Hashimoto I, Bhat AH, Li X, Jones M, Davies C, Swanson J, Schindera S, Sahn D: Tissue Doppler – derived myocardial acceleration for evaluation of left ventricular diastolic function. J Am Coll Cardiol 2004, 44, 1459–1466.
  17. Hsiao SH, Huang WC, Sy CL, Lin SK, Lee TY, Liu CP: Doppler tissue imaging and color M-mode flow propagation velocity: are they really preload independent? J Am Soc Echocardiogr 2005, 18, 1277–1284.
  18. ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008. Eur Heart J 2008, 29, 2388–2442.
  19. Working Group Report. How to diagnose diastolic heart failure. European Study Group on Diastolic Heart Failure. Eur Heart J 1998, 19, 990–1003.
  20. Yamada H, Goh PP, Sun JP, Odabashian J, Garcia MJ, Thomas JD, Klein AL: Prevalence of left ventricular diastolic dysfunction by Doppler echocardiography: clinical application of the Canadian consensus guidelines. J Am Soc Echocardiogr 2002, 15, 1238–1244.
  21. Ratajewska A, Banachowicz W, Grzegorzewska AE: Recurrent atrioventricular nodal re-entrant tachycardia treated with percutaneous ablation in a 75-year old patient undergoing intermittent hemodialysis. Int Urol Nephrol 2009, 41, 225–230.
  22. European best practice gudelines for hemodialysis; section II: hemodialysis adequacy. Nephrol Dial Transplant 2002, 17, 17–31.
  23. Zoccali C, Benedetto FA, Tripepi G, Mallamaci F, Rapisarda F, Seminara G, Bonanno G, Malatino LS: Left ventricular systolic function monitoring in asymptomatic dialiysis patients: a prospective cohort study. J Am Soc Nephrol 2006, 17, 1460–1465.
  24. Cheung AK, Levin NW, Greene T, Agodoa L, Bailey J, Beck G, Clark W, Levey AS, Leypoldt JK, Ornt DB, Rocco MV, Schulman G, Schwab S, Teehan B, Eknoyan G: Effect of high-flux hemodialysis on clinical outcomes: result of the HEMO study. J Am Soc Nephrol 2003, 14, 3251–3263.
  25. Casas-Aparicio G, Castillo-Martínez L, Orea-Tejeda A, Abasta-Jiménez M, Keirns-Davies C, RebollarGonzález V: The effect of successful kidney transplantation on ventricular dysfunction and pulmonary hypertension. Transplant Proc 2010, 42, 3524–3528.
  26. Kaplan B, Meier-Kriesche H-U: Death after graft loss: an important late study endpoint in kidney transplantation. Am J Transplant 2002, 2, 970–974.
© Wroclaw Medical University