Advances in Clinical and Experimental Medicine

Title abbreviation: Adv Clin Exp Med
JCR Impact Factor (IF) – 2.1
5-Year Impact Factor – 2.2
Scopus CiteScore – 3.4 (CiteScore Tracker 3.4)
Index Copernicus  – 161.11; MEiN – 140 pts

ISSN 1899–5276 (print)
ISSN 2451-2680 (online)
Periodicity – monthly

Download original text (EN)

Advances in Clinical and Experimental Medicine

2008, vol. 17, nr 4, July-August, p. 387–394

Publication type: original article

Language: English

Side Effects of Methotrexate Treatment in Patients With Rheumatoid Arthritis

Działania niepożądane metotreksatu w trakcie terapii chorych na reumatoidalne zapalenie stawów

Jerzy Świerkot1,, Jacek Szechiński1,

1 Department of Rheumatology and Internal Medicine Silesian Piasts University of Medicine, Wrocław, Poland

Abstract

Background. Methotrexte (MTX) is the most commonly prescribed disease−modifying anti−rheumatic drug. However, toxicity is an important drawback of MTX therapy.
Objectives. The objective of this study was to determine the long−term safety of low−dose MTX in the treatment of rheumatoid arthritis (RA) and to evaluate the spectrum, severity, and frequency of adverse effects in clinical practice.
Material and Methods. One hundred forty patients with RA (119 women, 21 men) treated with MTX who were hospitalized in rheumatology departments or were rheumatologists’ outpatients between 2002 and 2007 were included in the observation group. Patients who had been taking MTX for at least 6 months or had developed adverse reactions earlier were analyzed. The median age of the RA patients was 54 years. The duration of RA ranged from 0.3−35 years and the median dose of MTX used was 15 mg/week.
Results. One hundred five patients had a complete laboratory evaluation and clinical examination. Adverse effects (AEs) occurred in 54 patients (51.4%), but only 20 (19%) of the patients discontinued MTX permanently. Five stopped MTX therapy temporarily and four had a lower dose of MTX but did not stop the treatment completely. The median time after onset was six months. During the study the most common adverse events were gastrointestinal symptoms in 33 patients (31%). In this patient population the most common side effects leading to MTX withdrawal were hepatotoxicity and pulmonary and hematological toxicity. The potential risk factors for AEs were age > 65 yr and polypharmacy.
Conclusion. Side effects were often observed in the group of patients treated with MTX, but they rather rarely caused cessation of therapy. The side effects occurred more often in older patients. Most gastrointestinal symptoms decreased after dividing the dose and after changing from oral to parenteral administration.

Streszczenie

Wprowadzenie. Metotreksat (MTX) jest najczęściej stosowanym lekiem modyfikującym przebieg choroby w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów (r.z.s.). Jednymi z najczęstszych powodów zaprzestania terapii są działania niepożądane występujące w czasie terapii.
Cel pracy. Ocena występowania objawów niepożądanych podczas terapii MTX u pacjentów z r.z.s. leczonych w poradni reumatologicznej lub hospitalizowanych na oddziale reumatologicznym.
Materiał i metody. 140 pacjentów (119 kobiet i 19 mężczyzn) oddziału i przychodni reumatologicznej chorujących na r.z.s. leczonych MTX w latach 2002–2007 było obserwowanych głównie pod kątem występowania działań niepożądanych. Końcowa analiza została przeprowadzona u chorych, którzy co najmniej przez 6 miesięcy byli leczeni MTX lub wcześniej wystąpiły u nich działania niepożądane. Średni wiek chorych wynosił 54 lata. Czas od rozpoznania r.z.s. wynosił 4 miesiące – 35 lat. Średnia dawka MTX wynosiła 15 mg raz w tygodniu.
Wyniki. Analizę przeprowadzono u 105 chorych, którzy mieli komplet badań laboratoryjnych i klinicznych. Działania niepożądane stwierdzano często: łącznie u 54 chorych (51,4%), a u 20 (19%) pacjentów były one powodem zaprzestania terapii. 5 chorych przerwało leczenie okresowo, 4 zmniejszyło dawki stosowanego leku, ale nie zaprzestało terapii. Średni czas wystąpienia działań niepożądanych wynosił 6 miesięcy. Najczęstszymi objawami niepożądanymi były dolegliwości żołądkowo−jelitowe, które stwierdzono u 33 chorych (31%). Najczęstszymi działaniami niepożądanymi, które zmusiły do zaprzestania terapii były: wzrost enzymów wątrobowych, powikłania płucne i hematologiczne. Wzrost częstości objawów niepożądanych był związany z wiekiem powyżej 65 lat i stosowaniem jednocześnie wielu leków.
Wnioski. Objawy niepożądane występują często w czasie leczenia MTX, ale relatywnie rzadko są powodem zaprzestania terapii. Częściej występują one w starszych grupach wiekowych. Większość działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego zmniejszała się po podzieleniu dawki na dwie części w odstępach 12−godzinnych lub po zmianie podawania z drogi doustnej na pozajelitową.

Key words

methotrexate, polyarteritis rheumatoidea, toxicity

Słowa kluczowe

metotreksat, reumatoidalne zapalenie stawów, działania niepożądane

References (25)

  1. Kinder AJ, Hassell AB, Brand J, Brownfield A, Grove M, Shadforth MF: The treatment of inflammatory arthritis with methotrexate in clinical practice: treatment duration and incidence of adverse drug reactions. Rheumatology 2005, 44, 61–66.
  2. Swierkot J, Szechiński J, Wiland P: Pięcioletnia ocena kliniczna skuteczności leczenia metotreksatem chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. Pol Arch Med Wewn 2000, 103, 267–275.
  3. Wluka A, Buchbinder R, Mylvaganam: Long term methotrexate use in rheumatoid arthritis: 12 year follow up of 460 patients treated in community practice. J Rheumatol 2000, 27, 1864–1871.
  4. Suarez−Almazor ME, Soskolne CL, Saunders LD: Use of second line drugs for the treatment of rheumatoid arthritis in Edmonton, Alberta. J Rheumatol 1995, 22, 836–843.
  5. Wolfe F, Hawley DJ, Cathey MA: Termination of slow acting antirheumatic therapy in rheumatoid arthritis: a 14−year prospective evaluation of 1017 consecutive starts. J Rheumatol 1990, 17, 994–1002.
  6. Kremer JM: Toward a better understanding of methotrexate. Arthritis Rheum 2004, 50(5), 1370–1382.
  7. Hoekstra M, van Ede AE, Haagsma CJ, van de Laar MA, Huizinga TW, Kruijsen MW, Laan RF: Factors associated with toxicity, final dose, and efficacy of methotrexate in patients with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis 2003, 62(5), 423–426.
  8. Cooper BA: Folic acid and methotrexate in rheumatoid arthritis. Ann Intern Med 1996, 124, 73; author reply 74.
  9. Morgan SL, Baggott JE, Vaughn WH, Young PK, Austin JV, Krumdieck CL, Alarcon GS: The effect of folic acid supplementation on the toxicity of low−dose methotrexate in patients with rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 1990, 33(1), 9–18.
  10. Lederle: Summarized data of the controlled multicenter studies of Ward and Weinblatt, In: Methotrexate – Rheumatoid Arthritis – Expanded Clinical Summary. New York 1985.
  11. Fathi NH, Mitros F, Hoffman J, Straniero N, Labreque D, Koehnke R, Furst DE: Longitudinal measurement of methotrexate liver concentrations does not correlate with liver damage, clinical efficacy, or toxicity during a 3.5 year double blind study in rheumatoid arthritis. J Rheumatol 2002, 29(10), 2092–2098.
  12. Veen MJ, Dekker JJ, Dinant HJ, Soesbergen RM: Fatal pulmonary fibrosis complicating low dose methotrexate therapy for rheumatoid arthritis. J Rheumatol 1995, 22, 1766–1768.
  13. Anaya JM, Diethelm L, Ortiz LA, Gutierrez M, Citera G, Welsh RA, Espinoza LR: Pulmonary involvement in rheumatoid arthritis. Semin Arthritis Rheum 1995, 24, 242–254.
  14. Dawson JK, Graham DR, Desmond J, Fewins HE, Lynch MP: Investigation of the chronic pulmonary effects of low−dose oral methotrexate in patients with rheumatoid arthritis: a prospective study incorporating HRCT scanning and pulmonary function tests. Rheumatology 2002, 41, 262–267.
  15. Khadadah ME, Jayakrishnan B, Al−Gorair S, Al−Mutairi M, Al−Maradni N, Onadeko B, Malaviya AN: Effect of methotrexate on pulmonary function in patients with rheumatoid arthritis – a prospective study. Rheumatol Int 2002, 22, 204–207.
  16. Miyata M, Sakuma F, Fukaya E, Kobayashi H, Rai T, Saito H, Kasukawa R, Suzuki S: Detection and monitoring of methotrexate−associated lung injury using serum markers KL−6 and SP−D in rheumatoid arthritis. Intern Med 2002, 41, 467–473.
  17. Gutierrez−Urena S, Molina JF, Garcia CO, Cuellar ML, Espinoza LR: Pancytopenia secondary to methotrexate therapy in rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum 1996, 39, 272–276.
  18. Kuitunen T, Malmstrom J, Palva E, Pettersson T: Pancytopenia induced by low−dose methotrexate. A study of the cases reported to the Finnish Adverse Drug Reaction Register From 1991 to 1999. Scand J Rheumatol 2005, 34, 238–241.
  19. Schnabel A, GrossWL: Low−dose methotrexate in rheumatic diseases – efficacy, side effects, and risk factors for side effects. Semin Arthritis Rheum 1994, 23,5, 310–327.
  20. Ebeo CT, Grish MR, Byrd RP, Roy TM, Mehta JB: Methotrexate−induced pulmonary lymphoma. Chest 2003, 123, 2150–2153.
  21. Halla JT, Hardin JG: Under−recognized postdosing reactions to methotrexate in patients with rheumatoid arthritis. J Rheumatol 1994, 21, 1224–1226.
  22. Weinblatt ME: Toxicity of low dose methotrexate in rheumatoid arthritis. J Rheumatol Suppl 1985, 12, 35–39.
  23. Combe B, Guttierrez M, Anaya JM, Sany J: Possible efficacy of hydroxychloroquine on accelerated nodulosis during methotrexate therapy for rheumatoid arthritis. J Rheumatol 1993, 20, 755–756.
  24. Merrill JT, Cronstein BN, Shen C: Reversal of new but not old rheumatoid nodules by colchicine: Evidence from an in vitro model and case reports of 14 patients. Arthritis Rheum (Suppl) 1996 [Abstract 7] 84.
  25. Bannwarth B, Labat L, Moride Y: Methotrexate in rheumatoid arthritis. Drugs 1994, 47, 25–50.
© Wroclaw Medical University