Abstract

Background. The availability of health services, understood as the ease of access to a given service or help, is a basic element of the operation of the health care system. In the case of people suffering from diabetes, availability of medical services, alongside the duration of the disease and social-economic status, has been deemed as a factor which determines the risk of diabetes-related complications. Research shows that specialized care may delay the development of diabetes complications, therefore it has been assumed that this care should be available to all patients. Combined diabetes patient care management, based on cooperation between general practitioners and specialists, is regarded as an effective way of improving the care of this group of patients.
Objectives. The paper presents the results of specialized ambulatory care among diabetes patients.
Material and Methods. Research materials were obtained from 1366 families and 1986 patients with diabetes, aged above 16 years, within the scope of NCSR grant no. 6P05D02320. Tests included directed interviews, assessment of relative fitness and independence of patients, anonymous questionnaires conducted among patients and their families and medical data analysis. The frequency analysis was carried out using the chi-square test of independence.
Results. The research has shown that specialized care provided by diabetes health care centers is not used by more than half of people suffering from diabetes (60.3%). People who state that they use the care provided by doctors in diabetes health care centers in the majority of cases follow most of the recommendations related to nutrition (p = 0.00000) and foot care (p = 0.00698), however they more frequently smoke (p = 0.04209). The findings among the patients who use specialist care most often included complete physical efficiency (p = 0.01821) and self-sufficiency (p = 0.00001), no requirements for treatment of additional diseases (p = 0.00551), normal body weight (p = 0.00655), and blood pressure (p = 0.00589) and lack of knowledge of health indicators essential in diabetes treatment (p = 0.00004). People using the care provided by doctors in diabetes health care centers more often function in a better social situation and living conditions (p = 0.01859) and do not have any difficulty accessing medical services (p = 0.00000).
Conclusion. The research showed positive results among patients using specialized care within the scope of blood pressure, body weight, better foot care, compliance with nutrition recommendations and a lower demand for professional care.

Streszczenie

Wprowadzenie. Podstawowym elementem działania systemu opieki zdrowotnej jest dostępność świadczeń zdrowotnych. Dla osób chorych na cukrzycę dostępność usług medycznych została uznana za czynnik determinujący ryzyko powikłań cukrzycy. Badania dowodzą, że korzystanie z opieki specjalistycznej może pozwolić na opóźnienie rozwoju powikłań cukrzycy. Łączone zarządzanie opieką nad chorym na cukrzycę, oparte na współpracy lekarza rodzinnego i specjalisty, uważa się za skuteczny sposób doskonalenia opieki nad tą grupą chorych.
Cel pracy. W pracy przedstawiono rezultaty ambulatoryjnej opieki specjalistycznej wśród chorych na cukrzycę na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej.
Materiał i metody. Badania do celów pracy przeprowadzono w ramach projektu KBN nr 6P05D02320, wśród 1986 pacjentów z losowo wybranych 61 zakładów podstawowej opieki zdrowotnej w kraju. Badania obejmowały: ukierunkowany wywiad pielęgniarski, anonimowy kwestionariusz ankiety dla pacjentów, relatywną ocenę sprawności i samodzielności, analizę dokumentacji lekarza rodzinnego.
Wyniki. Badania wykazały, że z opieki specjalistycznej realizowanej przez poradnie diabetologiczne/cukrzycowe nie korzysta więcej niż co drugi chory na cukrzycę (60,3%). Osoby, które deklarują korzystanie z opieki lekarza w poradni diabetologicznej najczęściej respektują większość zaleceń dotyczących żywienia (p = 0,00000), troski o stopy (p = 0,00698), są w pełni sprawne (p = 0,01821) i samodzielne (p = 0,00001), nie wymagają leczenia z powodu chorób dodatkowych (p = 0,00551), mają w granicach normy masę ciała (p = 0,00655), ciśnienie krwi (p = 0,00589), lecz doświadczają 3 i więcej zdarzeń wskazujących na brak stabilności glikemii (p = 0,00000) oraz mają podwyższone stężenie kreatyniny w surowicy krwi (p = 0,03155), glikozurię (p = 0,00324) i zbyt małą znajomość wskaźników zdrowia istotnych w leczeniu cukrzycy (p = 0,00004). Wśród tej grupy chorych stwierdzono także większą liczbę przeprowadzonych badań, wymaganych w procesie kontroli jakości leczenia cukrzycy (p = 0,0077) i mniejsze, umiarkowane zapotrzebowanie na profesjonalną opiekę (p = 0,00000).
Wnioski. Wśród pacjentów korzystających z opieki specjalistycznej badania wykazały pozytywne rezultaty dotyczące ciśnienia krwi, masy ciała, lepszą troskę o stopy, respektowanie zaleceń z zakresu żywienia i mniejsze zapotrzebowanie na profesjonalną opiekę.