Abstract

Background. Having been diagnosed, or sometimes even before diagnosis, a patient creates a representation of his/ her illness (IR). This representation does not always coincide with medical knowledge. The studies show that IR has an influence on the seeking of medical help, the following of doctor’s orders, and adaptation to a chronic disease.
Objectives. The primary aims of the study were examination of illness representations (IR) and establishment of their relationship with self-assessment of disability level in patients with rheumatoid arthritis (RA), while the secondary aim was identification of which of the factors examined influenced to the largest extent the emotional response of the patients suffering from RA.
Material and Methods. The study encompassed 88 women with diagnosed RA. The study participants were female patients hospitalised at Department of Rheumatology and Internal Diseases of the Academic Teaching Hospital in Wrocław, as well as female patients of the day-care department. The Health Assessment Questionnaire Disability Index and Pain Scale (HAQ-DI) was applied in the study; in order to examine illness representation the Revised Illness Perception Questionnaire (IPQ-R) was adapted to Polish conditions.
Results. A substantial majority of the study participants acknowledged their illness as severe (84%), and chronic with a cyclical course (77%). A majority (68%) of those suffering from RA have no illness coherence and are in emotional distress. As many as 86% of them believe that medicine will be efficacious in combating their condition, although only 50% of them know how to influence its course through their behaviour. The results of the study confirm a relationship between the disability indices assessed with HAQ-DI and the IR of those suffering from RA. High assessment of one’s own disability is related to belief that the condition is severe and will last for a long time, a worse mood, a greater number of complaints reported, a weaker belief in treatment efficacy, and lack of understanding of one’s own condition. The results of regression analysis indicate that the worst emotional distress in patients suffering from RA can be best predicted on the basis of lack of illness coherence, expectation of numerous negative consequences for the patient and his/her family, and lack of belief in treatment efficacy.
Conclusion. Number of reported complaints associated with RA, self-assessment of disability and pain are less significant in predicting emotional state than understanding of the condition, assessment of the consequences, and belief in treatment efficacy. In seeking the sources of emotional distress in patients suffering from RA, it is better to refer to the elements of IR than to disability self-assessment. The task of the physician is to encourage a patient to ask questions and give their opinions on the state of their health and their fears, as well as to assist in reconstruction of non-adaptive beliefs.

Streszczenie

Wprowadzenie. Pacjenci po usłyszeniu diagnozy lub czasem nawet wcześniej tworzą obraz własny choroby (OWC) Obraz ten nie zawsze jest zbieżny z wiedzą medyczną. Badania pokazują, że obraz własnej choroby ma wpływ na szukanie pomocy medycznej, stosowanie się do zaleceń lekarza i adaptację do chronicznej choroby.
Cel pracy. Zbadanie obrazu własnej choroby i ustalenie jego relacji z samooceną stopnia niepełnosprawności u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (r.z.s.) i sprawdzenie, który z badanych czynników najbardziej decyduje o emocjonalnej odpowiedzi na chorobę chorych na r.z.s.
Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 88 kobiet z rozpoznaniem r.z.s. Osobami badanymi były hospitalizowane pacjentki Kliniki Reumatologii i Chorób Wewnętrznych Akademickiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu oraz pacjentki tamtejszego Oddziału Dziennego. W badaniu zastosowano HAQ-DI (Health Assessment Questionnaire Disability Index and Pain Scale); do zbadania obrazu własnej choroby zaadaptowano IPQ-R (The Revised Illness Perception Questionnaire) do warunków polskich.
Wyniki. Zdecydowana większość osób badanych uznała swoją chorobę za poważną (84%), przewlekłą, o cyklicznym przebiegu (77%). Większość (68%) osób chorych na r.z.s. nie ma koherencji z chorobą i jest w złej kondycji psychicznej. Aż 86% wierzy, że medycyna będzie skuteczna w walce z ich schorzeniem, ale tylko 50% wie, jak wpływać swoim zachowaniem na jej przebieg. Rezultaty badań potwierdzają związek między wskaźnikami niepełnosprawności mierzonymi HAQ-DI a obrazem własnej choroby chorych na r.z.s. Wysoka ocena własnej niepełnosprawności jest związana z przekonaniem, że choroba jest poważna, będzie trwała długo, gorszym nastrojem, większą liczbą zgłaszanych dolegliwości, mniejszą wiarą w skuteczność leczenia i brakiem rozumienia własnej choroby. Rezultaty analizy regresji wskazują, że gorszą kondycję psychiczną u chorych na r.z.s. najlepiej można przewidzieć na podstawie braku koherencji z chorobą, oczekiwania wielu negatywnych konsekwencji choroby dla chorego i jego rodziny oraz braku wiary w skuteczność leczenia.
Wnioski. W przewidywaniu kondycji psychicznej osób chorych na r.z.s. ma znaczenie nie tyle liczba opisywanych dolegliwości związanych z r.z.s., własna ocena niepełnosprawności czy ból, ale istotne jest rozumienie choroby, ocena konsekwencji i wiara w skuteczność leczenia. Szukając źródeł złej kondycji psychicznej u chorych na r.z.s., lepiej odwołać się do tych elementów obrazu własnej choroby niż samooceny niepełnosprawności. Zadaniem lekarza jest zachęcanie pacjenta do stawiania pytań i wyrażania opinii o swoim stanie zdrowia, obawach oraz pomoc w rekonstrukcji nieadaptacyjnych przekonań.